Onlogische combinaties in schuilkelder Dalfsen
Door Wim van der Beek
Natuurlijk is Jan Maarten Voskuil in de eerste plaats beeldend kunstenaar. Enkele
weken geleden liet hij in kunstcentrum Archipel (Apeldoorn) nog zien waar hij in
artistiek opzicht voor staat. Daarnaast manifesteert hij zich echter ook nadrukkelijk
als tentoonstellingsmaker. Hij doet dat zelfs zo frequent, dat zijn naam herhaaldelijk
opduikt in 'salondiscussies' over de vraag of een kunstenaar de integriteit ten
opzichte van zijn collega's kan bewaren wanneer hij zich ook veelvuldig op het
terrein van de curator begeeft.
Hoewel hij er niet schouderophalend aan voorbijgaat, lijken de uitkomsten van die
disussies Voskuil niet te deren. Dat blijkt eens te meer uit het feit dat hij zich voor
een jaar heeft laten benoemen tot gastconservator van kunstenaarsinitiatief Safe. In
die hoedanigheid volgt hij Iwan Boverhoff op. Alsof hij doelbewust voedsel wil geven
aan roddel en achterklap heeft de kunstenaar\curator zichzelf een hoofdrol
toegedicht in de eerste tentoonstelling die in de schuilkelder onder het gemeentehuis
van Dalfsen te zien is.
ONGELIJKEN
Binnenstebuiten is de titel. Om eventuele critici al op voorhand het gras voor de
voeten weg te maaien, voegde Voskuil daar bij wijze van ondertitel aan toe: eerste
van vier ontmoetingen tussen ongelijken. De vraag wat de bijdragen van de
deelnemende kunstenaars (naast Voskuil zijn dat Dieuwke Spaans en Rob Pas) met
elkaar te maken hebben, is daardoor overbodig geworden. Niets dus! Wie
onlogische combinaties wil laten zien, kan niet veel verkeerd doen! Of toch wel? Ja
hoor, want de tentoonstelling is niet bij voorbaat geslaagd als de ontmoeting tussen
ongelijken inderdaad een onlogische combinatie opgeleverd heeft. In Safe wringt de
schoen niet zozeer door het (beoogde) gebrek aan samenhang, maar meer door de
hinderlijke manier waarop sommige kunstwerken elkaar in de weg staan.
Voor de videowerken van Rob Pas geldt: geen centje pijn. Ze zijn in een snelle reeks
van 'korte ingevallen' aan elkaar vastgeplakt en worden getoond in een aparte
donkere kamer. Wie dat wil, kan ze ongestoord aan zich voorbij laten trekken. Het
zicht op de tekeningen van Dieuwke Spaans wordt echter gedeeltelijk belemmerd
door de ruimtelijke objecten van Voskuil. En daar kunnen ze niet goed tegen. De
grote formaten van Spaans zijn gewend alle aandacht op te eisen. Het rauwe
realisme spat in volle hevigheid van de enorme vellen papier. Spaans spaart tere
zielen niet. In pornografisch getinte scenes zijn harde tepels en beffende vrouwen
eerder regel dan uitzondering. De voorstellingen zijn ruig, ontluisterend,
confronterend, bij vlagen morbide en ogenschijnlijk zeer vrouwonvriendelijk.
Vervaarlijk uitziende personages met tronies als doodskoppen leven langs de randen
van de afgrond.
ONTHUTSEND
Dat levert situsties op die even onthutsend als intrigerend zijn. Seks op de ontbijttafel
of in een luie stoel, de ambivalente rol van dieren en de aanwezigheid van
wijnglazen wakkeren gevoelens van onheilspellende afloop aan. Wie de hevigheid
van de agressieve scenes in volle omvang tot zich door wil laten dringen, moet
letterlijk enige afstand tot de tekeningen kunnen nemen maar dat lukt niet altijd even
goed doordat twee objecten van Voskuil in de blikveld hangen. De gastconservator
begeeft zich in zijn artistieke werk doorgaans op de terrein van de fundamentele
schilderkunst. In Safe laat hij een geometrisch object met een duidelijke
binnenruimte zien in samenhang met een metalen frame dat als onttakkelde
tegenhanger fungeert. De beheerste en conceptuele aanpak contrasteert
in alle opzichten met de heftige emoties die de tekeningen van Spaans oproepen.
|
